عبادت فعلیعمل متعلق امر عبادی فعلی، یا فعل بی نیاز از امر عبادی، در صدق عبادت بر آن را عبادت فعلی می‌گویند. ۱ - تعریفعبادت فعلی، به عبادتی گفته می‌شود که یا عبادی بودنش ذاتی است ـ که احتیاج به امر ندارد ـ و یا این که برای نزدیک کردن عبد به مولا صلاحیت داشته و از سوی مولا نیز به آن امر شده است؛ یعنی مکلف می‌تواند به وسیله قصد امر، خود را به مولا نزدیک سازد. ۲ - بررسی فساد عبادت در صورت تعلق نهیدر این که آیا نهی از عبادت موجب فساد آن است یا نه، اصولیون با این اشکال روبه رو شده اند که چگونه ممکن است به فعل عبادی که محبوب مولا است، نهی تعلق گیرد، زیرا عبادت یعنی آن چه امر ـ استحبابی یا وجوبی ـ به آن تعلق گرفته است و این نشان دهنده محبوب بودن آن نزد مولا است، حال چگونه ممکن است به همین امر محبوب، نهی تعلق گرفته و مبغوض مولا گردد ؟ ۲.۱ - از نظر آخوند خراسانیمرحوم " آخوند خراسانی " برای حل این اشکال دو راه حل ارایه نموده است: ۱ ـ عبادت در این بحث به معنای عبادت ذاتی است که منافاتی با تعلق نهی به آن ندارد. ۲ ـ عبادت در اینجا به معنای عبادت شأنی و تعلیقی است؛ یعنی هر چند الآن به آن، نهی تعلق گرفته، امّا اگر به جای نهی، امر به آن تعلق می‌گرفت، امر آن عبادی می‌بود. [۲]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل دراصول فقه، ج۷، ص۱۹۶-۱۹۷.
[۳]
آخوندخراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۲۲۴.
[۴]
موسوی بجنوردی، محمد، مقالات اصولی، ص۱۳۱.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «عبادت فعلی». |